W artykule znajdziesz:
1. Czym jest depresja?
Depresja jest zaburzeniem nastroju. Według WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) jest czwartą najpoważniejszą chorobą na świecie. Na całym świecie cierpi na nią aż 350 mln ludzi, a około 4 mln w Polsce.
2. Objawy depresji.
Wyróżniamy trzy główne objawy depresji klinicznej:
- Obniżony nastrój, który występuje niezmiennie każdego dnia przez 2 tygodnie,
- utrata poziomu energii,
- brak umiejętności odczuwania przyjemności (anhedonia).
Aby stwierdzić obecność depresji, muszą występować co najmniej dwa symptomy z trzech wyżej wymienionych oraz 4 inne z pozostałych:
- problemy ze snem (bezsenność lub nadmierna senność),
- dolegliwości cielesne,
- nadmierne zamartwianie się,
- podwyższony lęk,
- myśli samobójcze,
- spadek apetytu,
- ograniczona zdolność koncentracji,
- ograniczona zdolność myślenia,
- samooskarżenia,
- izolowanie się,
- negatywne myślenie,
- poczucie bezradności,
- poczucie beznadziei,
- poczucie winy i/lub wstydu,
- utrata pewności siebie i/lub poczucia własnej wartości.
Zdiagnozowanie depresji wbrew pozorom nie jest łatwe. Każdy człowiek może mieć inny zestaw symptomów depresji. W dodatku wyróżniamy kilka rodzajów depresji (zobacz: rozdział 8 “Rodzaje depresji”) i może być ona mylona z dystymią, czyli tzw. “małą depresją”. Dystymia różni się tym, że trwa 2 lata, natomiast obniżony nastrój nie trwa nieustannie każdego dnia przez 2 lata, natomiast przez większość tego czasu.
Jak rozpoznać depresję? Przede wszystkim, nie diagnozujemy się sami. Psychiatra jest osobą, która ma kompetencje, aby zdiagnozować czy pacjent choruje na depresję.
3. Depresja u mężczyzn.
Istnieją pewne różnice płciowe w oznakach depresji. U mężczyzn depresja zamiast obniżonego nastroju może objawiać się nieprzyjemnym pobudzeniem, takim jak na przykład gniew, frustracja i/lub napięcie. U mężczyzn częściej niż u kobiet spotykamy się z depresją maskowaną. Stereotypowy styl wychowania nie zachęca mężczyzn do odczuwania i wyrażania własnych emocji, przez co mężczyźni mogą mieć szczególną trudność w rozpoznaniu zaburzeń nastroju. Mężczyźni mogą ukrywać depresję pod postacią na przykład uzależnień, zachowań ryzykownych i/lub ciągłym działaniem.
4. Depresja u nastolatków.
Depresja u nastolatków jest szczególnie trudna w zdiagnozowaniu, poniewaz może być mylona z naturalnymi zmianami zachodzącymi w organizmie i psychice w trakcie dojrzewania. Nastolatkowie częściej, niż osoby dorosłe mogą mieć objawy związane z emocjami złości i agresji. Leczeniem i diagnozowaniem depresji u nastolatków również zajmuje się lekarz psychiatra. Nastolatki z depresją powinny zwrócić uwagę również na odpowiednią dietę i styl życia opisany w rozdziale 6.
5. Leczenie depresji. Jak radzić sobie z depresją?
Dobra wiadomość jest taka, że depresję można wyleczyć i to do takiego stopnia, w którym choroba nigdy nie powróci. Należy pamięć i szczególnie zaznaczyć, że im wcześniej zaczniemy leczenie tym większe prawdopodobieństwo, że skuteczniej i szybciej wrócimy do poprzedniego stanu. Nie bój się prosić o pomoc w depresji. Nie będzie to oznaką Twojej słabości ale siły. Najsilniejsi, będą mieć odwagę, aby przyznać się i zacząć radzić sobie z chorobą.
Depresję można leczyć na wiele sposobów, dwa najważniejsze to: Farmakologia i Psychoterapia. Najlepsze rezultaty daje jednoczesne działania na obydwu tych polach.
Farmakologia.
Psychiatra jest lekarzem, który zajmuje się diagnozowaniem i farmakologicznym leczeniem depresji. Skuteczność działania leków jest bardzo wysoka. Należy zaznaczyć, że są pewne przypadki w których leki nie będą rozwiązaniem problemu.
Psychoterapia.
Psychoterapeuta może zasugerować pacjentowi, aby udał się do psychiatry, jeśli podejrzewa występowanie depresji. Psychoterapia również bywa bardzo skutecznym sposobem, a czasami nawet i koniecznym, aby poradzić sobie z depresją. Psychoteraputa pomaga, wspiera i uczy jak radzić sobie z negatywnymi wzorcami myślowymi, nawykami reagowania na trudne sytuacje. Terapia zwiększa samoświadomość, która jest kluczowa do osobistego wzrostu i zdrowia psychicznego.
6. Inne sposoby radzenia sobie z depresją.
Dietą możemy wspomóc leczenie depresji, na przykład poprzez:
- Spożywanie produktów bogatych w tryptofan (np. tuńczyk, pestki dyni, rośliny strączkowe), który wytwarza serotoninę.
- Jedzenie antyoksydantów (np. truskawki, borówki, bazylia, cynamon, zielona herbata) pomaga zwalczać wolne rodniki, które powodują stres oksydacyjny w naszym organizmie.
- Suplementowanie/spożywanie kwasów omega 3 (np. ryby morskie, owoce morza, tran).
- Ograniczenie cukrów prostych i rafinowanych, produktów przetworzonych. Pogłębiają one stany zapalne i rozregulowują gospodarkę serotoniną.
- Zalecana jest totalna rezygnacja z alkoholu, który jest przede wszystkim depresantem.
Styl życia – Less Stress.
Chroniczny stres może spowodować każdą chorobę w naszym organizmie i w naszej psyche. Stres wytwarza reakcję w organizmie “walcz albo uciekaj”, w której nie ma przestrzeni za regenerację, której potrzebujemy tak naprawdę każdego dnia!
Stres powoduje domino negatywnych konsekwencji. Warto zastanowić się, czy ten stres/lęk jest uzasadniony? (Czy naprawdę jest to dla mnie poważne zagrożenie życia?) oraz nauczyć się, jak możemy inaczej reagować na trudne sytuacje. Psychoterapueta, psycholog lub książki psychologiczne mogą Ci pomóc, jak radzić sobie ze stresem.
Wsparcie społeczne.
Osamotnienie jest tak samo czynnikiem neurodegeneracyjnym, jak na przykład zła dieta czy brak aktywności ruchowej. Bliskie i jakościowe relacje z innymi ludźmi mogą być kojące w chorobie depresji.
Aktywność ruchowa.
W zdrowym ciele, zdrowy duch – nie od dziś zdajemy sobie sprawę z tego, jak sport korzystnie wpływa na nas wpływa. Aktywność ruchowa wydziela endorfiny, wzmacnia poziom serotoniny, obniża kortyzol (stres), poprawia jakość snu i może również wpłynąć na poprawę samooceny.
Uważność (Mindfulness).
Ćwiczenia uważności są polecane dla osób chorych na depresję, a szczególnie 8-tygodniowy kurs MBSR (Mindfulness Based Stress Reduction). Nie zastępuje on psychoterapii i/lub farmakologii, kurs uważności jest tylko elementem wspomagającym.
Prowadzenie dziennika.
Badania naukowe wskazują, że opisując swoje myśli i emocje w dzienniku, uwalniam stres i wzmacnia układ immunologiczny. Prowadzenie Progresownika, czyli dziennika samorozwoju może wspomóc leczenie depresji poprzez:
- uwolnienie emocji i zwiększenie inteligencji emocjonalnej,
- zaprzestanie automatycznego reagowania na rzeczywistość,
- nadanie celu w życiu,
- zwiększenie świadomości,
- praktykowanie wdzięczności,
- zwiększenie poczucia własnej wartości i skuteczności.
Prowadzenie Progresownika jest zalecane przez psychoteraputów i stanowi uzupełnienie terapii. Sprawdź czym jest Progresownik i co możesz z nim zyskać:
7. Przyczyny depresji.
Przyczyny depresji mogą być różne. Najbardziej znaną teoria mówi o zaburzeniu funkcjonowania neuroprzekaźników, takich jak serotonina i dopamina. Zaburzenie to może występować, natomiast nie musi, aby stwierdzić obecność depresji.
W depresji możemy spotkać się z wysokim poziomem kortyzolu, obniżonym poziomem noradrenaliny, odcięciem neuroprzekaźnik gaba, deficytem białka bdnf, które odpowiada m.in. za proces powstawania komórek nerwowych
Spotykane jest również zaburzenie w funkcjonowaniu kory przedczołowej, co może objawiać się nie racjonalnym myśleniem i zaburzonym obrazie rzeczywistości.
Wszystkie powyższe objawy somatyczne mogą być spowodowane niezdrowym stylem życia, chronicznym stresem i/lub innymi chorobami.
Badania wskazują, że pacjenci chorzy na przewlekłe stany zapalne (choroby autoimmunologiczne), otyłość i/lub cukrzycę (choroby metaboliczne) są bardziej narażeni na wystąpienie choroby depresji.

8. Rodzaje depresji
Leczenie każdego, poniższego rodzaju depresji polega na tych samych zasadach, co w przypadku depresji klinicznej, opisanych w rozdziale 5 i 6.
Depresja poporodowa – kilka dni od porodu większość kobiet doświadcza tzw. baby blues i to zjawisko jest spowodowane zmianami hormonalnymi. Ten stan trwa około 2 tygodni i może objawiać się smutkiem, lękiem, gniewem i innymi trudnymi emocjami. W tym czasie nie włącza się leczenia. Natomiast, jeśli ten stan trwa dłużej, należy zdiagnozować u psychiatry, czy baby blues nie przekształcił się w chorobę depresji poporodowej.
Depresja lękowa – inaczej zwana również depresją neurotyczną. Od depresji klinicznej różni się tym, że uczucie lęku dominuje nas uczuciem smutku. Depresja lękowa charakteryzuje się nadmiernym zamartwianiem się i z powodu silnego lęku może nawet wycofać się z życia społecznego.
Depresja endogenna – przyczyną depresji endogennej nie są czynniki zewnętrzne (np. traumatyczne zdarzenie), lecz wewnętrzne, wynikające z nieprawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i/lub hormonalnego.
Depresja egzogenna – zwana również depresją reaktywną. Przyczyną depresji egzogennej jest trudna sytuacja w świecie zewnętrznym, na przykład: zagrożenie życia, śmierć bliskiej osoby, choroba. Niektórzy psycholodzy uważają, że źródłem depresji egzogennej może być również trudne dzieciństwo.
Depresja sezonowa – jest nazywana depresją jesienną. Występuje ona w miesiącach, w których jest mało słońca lub w krajach, gdzie słońca jest niewiele.
9. Podsumowanie
Jeśli podejrzewasz u siebie depresję, polecamy Ci, abyś skontaktował/a się w najlepszym możliwym przypadku z psychiatrą i/lub psychoterapeutą. Istnieją również specjalne ośrodki leczenia depresji. Jeśli nie jest to realne, skontaktuj się z lekarzem pierwszej pomocy. Nie czekaj na samoistną poprawę stanu obecnego. Depresja jest bardzo poważną chorobą, wymagającą profesjonalnej pomocy. Nieleczona depresja może pozostawić nieodwracalne i niekorzystne ślady w funkcjonowaniu mózgu.